دستور زبان تورکی قشقایی - بخش یک: شش صیغه‌ی فعل

فعل‌ها در تورکی قشقایی، همانند فارسی، شش صیغه یا شخص دارند. برای مثال، در زبان فارسی این شش صیغه را برای فعل «رفتن»، در زمان حال استمراری می‌نویسیم:

	مفرد	جمع
اول شخص	می‌روم	می‌رویم
دوم شخص	می‌روی	می‌روید
سوم شخص	می‌رود	می‌روند

به طور مشابه، فعل «گِدمَگ: gedmag» (به معنای «رفتن») در زبان تورکی قشقایی و زمان حال استمراری به‌این شکل صرف می‌شود:

	مفرد	جمع
اول شخص	گدیرم: gediram	گدیرَگ: gedirag
دوم شخص	گدیرنگ: gedirang	گدیرینز: gediraynz
سوم شخص	گدیر: gedir	گدیرلر: gedirlar

توضیح: با شروع از حالت مصدری «گدمگ: gedmag»، ابتدا با حذف پسوندِ مصدرساز «مگ: mag»، به بُن (ریشه‌ی) فعل می‌رسیم، یعنی «گِد: ged». بُن یا ریشه‌ی فعل، زاینده‌ی تمام زمان‌ها و صرف‌های پیچیده‌تر خواهد بود.

برای تبدیلِ فعل به زمان حال استمراری، همیشه پسوندِ «ـیر: ir» را به انتهای ریشه‌ی فعل می‌افزاییم. به‌این‌ترتیب، واژه‌ی «گِدیر: gedir» به دست می‌آید.

اکنون باید این فعل را متناسب با شخص و شمارِ فاعل، صرف کرد، یعنی به انتهای آن یک «شناسه» افزود. همان‌طور که از جدول بالا هم می‌توانید دریابید، این شناسه‌ها عبارتند از:

	مفرد	جمع
اول شخص	ــَـم: am	ــَـگ: ag
دوم شخص	ــَـنگ: ang	ــَـینز: aynz
سوم شخص	----	ــلَر: lar

با این ترتیب، اکنون می‌توانیم هر فعل دیگر را نیز به زمان حال استمراری ببریم و شش صیغه‌ی متفاوت آن را صرف کنیم. مثلاً برای مصدر «ایچمَگ: ichmag» (به معنای «نوشیدن»)، ریشه‌ی فعل، «ایچ: ich» است، و در زمان حال استمراری می‌شود «ایچیر: ichir». در نهایت، شش صیغه‌ی زمان حال استمراری به این قرار است:

	مفرد	جمع
اول شخص	ایچیرم: ichiram	ایچیرگ: ichirag
دوم شخص	ایچیرنگ: ichirang	ایچیرینز: ichiraynz
سوم شخص	ایچیر: ichir	ایچیرلر: ichirlar