مهران مدیری در برنامه‌ی «شوخی کردم» وقتی می‌خواد اسم خودروی «پراید» را تلفظ کند، حرف «پ» را ساکن تلفظ می‌کند.
توی تبلیغِ رسمیِ تلویزیونِ دولتیِ ایران، وقتی مایعِ ظرفشوییِ «پریل» را تبلیغ می‌کنند، باز هم حرفِ «پ» را ساکن تلفظ می‌کنند.
بچه که بودیم، به بزرگتر‌ها می‌خندیدم که نمی‌توانند حرفِ «ف» را در کلمه‌ی (انگلیسیِ) hands-free درست و ساکن تلفظ کنند.
چند ماه پیش دیدم که گزارشگر فوتبال توی تلویزیون ایران، هنگامِ گفتنِ ضربه‌ی «پنالتی»، «پ» را ساکن تلفظ کرد.
در زبانِ فارسی، واجِ دومِ هر هجا باید مصوت باشد. یعنی هیچ کلمه‌ای (یا «هجا»یی) در زبانِ فارسی نیست که با دو واجِ صامت شروع بشود. برای نمونه، واژه‌ی «پرنده» با /پ/ + /-َ/ شروع می‌شود، یا واژه‌ی «فریدون» با /ف/ + /-ِ/ شروع می‌شود.
اما در بعضی زبان‌های خارجی، کلمات می‌توانند با دو تا واجِ صامتِ پیاپی آغاز شوند. مثلن همین کلمه‌ی pride در زبانِ انگلیسی، با /پ/ + /ر/ شروع می‌شود (البته نوعِ تلفظِ واجِ /ر/ در انگلیسی هم در این موضوع نقش دارد). طبیعی‌ست که تلفظِ چنین کلمه‌های خارجی برای فارسی‌زبانان سخت است.
ولی این «سخت» بودن نباید مجوزی باشد تا هرکس که «می‌تواند» (شاید برای فخر فروشی) کلمات را در زبانِ فارسی این‌گونه تلفظ کند. یعنی اگر اصراری هست که کلمه‌ای مثلِ پراید را از زبانی دیگر تویِ فارسی وارد کنیم، پس باید حداقل آن را با قواعدِ زبانِ فارسی انطباق دهیم و آغازِ آن را با /پ/ + /-ِ/ تلفظ کنیم، و نه با /پ/ + /ر/. با این حساب، باید گفت خودروی «پِراید»، مایعِ ظرفشوییِ «پِریل»، یک «هندز-فِریِ» ارزان برای موبایلِ مامان‌بزرگم، و ضربه‌ی «پِنالتی».
در موردِ این آخری، نکته‌ی جالبِ دیگری هم هست. کلمه‌ی penalty در زبانِ انگلیسی به معنای مجازات است، و تلفظِ آن، حتا در همانِ زبانِ انگلیسی هم، با /پ/ + /-ِ/ شروع می‌شود. ولی فخرفروشان ِ فارسی‌گوی، به گمانِ این‌که هر کلمه‌ی خارجی‌ای با دو صامت آغاز می‌شود، حرف «پ» را در آن ساکن تلفظ می‌کنند، چون می‌توانند.
0 نظرات:
ارسال یک نظر